ngoài trời lại có trời

Trong 40 năm nghiên cứu, phê bình văn học trong nước, nhà phê bình Vương Trí Nhàn đã dành nhiều thòi gian tìm hiểu thêm về tư duy văn học thế kỷ 20 qua nền văn học (VH) Nga Xô viết và VH phương Tây. Thành quả ấy vừa được tập hợp trong quyển sách mới nhất của ông: Ngoài trời lại có trời
Bạn đọc yêu VH sẽ tìm thấy ở đây những bài viết đầy rung cảm tinh tế về các tác giả lớn của Nga như Dostoievski, Tchékhov, Ehrenbourg, Kron... (Một hồ sơ nhỏ về Đốt, Chất nhân bản trong Tchékhov, Ehrenbourg và Những người cùng thời, Những thao thức mang tính dự cảm...); những tiểu luận thú vị điểm qua những tác phẩm đáng chú ý nhất của nền VH xô viết trong thời kỳ cải tổ (Thư Moskva). Về VH phương Tây. Sự tham dự của nhà văn trong chiến tranh, người góp phần đổi mới văn xuôi thế kỷ 20; Trong sự liên tục của những tìm tòi, Nhà văn của rất nhiều bạn đọc, Thích ứng với thế giới hiện đại... không chỉ giúp người đọc hiểu thêm nhà văn Hemingway, Somerset Maugham, A. Moravia mà còn nhìn ra khái quát cả thế giới VH này. Và Con đường đi tới tự do. Một điệu ru sâu lắng- những lời giới thiệu viết cho tiểu thuyết Chú nhóc đen của Richard Wright, Nếu phố Bill biết nói của James Baldwin - là những bài phê bình sâu rộng chỉ có thể viết nên từ sự đồng cảm sâu sắc với cả nền VH da đen trong thế kỷ 20... Phần còn lại của quyển sách cung cấp những kiến thức bổ ích về thơ (Đường tới chân lý ), về tiểu thuyết tiểu sử (Trên đường tìm hiểu những bí mật của sự sáng tạo trong nghệ thuật) tiểu thuyết trinh thám, tình báo (Sự hấp dẫn thật và giả) tiểu thuyết võ hiệp (Ngoài trời lại có trời).
Nhưng bài phê bình VH của Vương Trí Nhàn có sức sống riêng, gợi ra nhiều vấn đề về cuộc đời, con người và văn học. Là người tâm huyết với sự phát triển của văn học nước nhà, ẩn đằng sau nhiều bài viết về VH nước ngoài vẫn là những thao thức về đời sống văn học Việt Nam từ những năm 80 đến nay: sự cấp thiết thoát khỏi việc sa lầy vào chủ nghĩa quan liêu, làm sao để VH trở thành chính mình, thành một tiếng nói trung thực, quả cảm, có ích........................
(Báo Tuổi trẻ ra ngày 24-2-2003)
Linh Thoại
SỐ TRUY CẬP online